Drużyny wodne [1]

I - Pierwszy formalny spis

Pierwszy formalny spis jednostek wodnych sporządzony został na pierwszej zbiórce (sejmiku) drużyn wodnych Rzeszowskiej Chorągwi ZHP, odbytej w lutym 1971 roku. Oto spis:

Hufiec Rzeszów
- 86 Wodna D. H. im. L. Teligi przy Technikum Mech.-El., Rzeszów, drużynowy: hm. W. Brzechowski, stan: 45,
- 28 Wodna D. Harcerek im. A. Krzywoń przy Technikum Mech.-El., Rzeszów, drużynowa: hm. H. Brzechowska, stan: 23 harcerki,
- 85 Wodna D. H. przy IV LO, Rzeszów, drużynowa: H. Łomnicka, stan:34.

Hufiec Przemyśl
- 1 Próbna Wodna D. Harcerek im. Jamesa Cooka przy Zasadniczej Szkole Budowlanej, Przemyśl, drużynowy: pwd. W. Bródka, stan: 20 harcerek,
- 18 Wodna D. H. im. Boh. Westerplatte przy Zasadniczej Szkole Budowlanej, Przemyśl, drużynowy: wędr. J. Zając, stan: 21,
- 19 Wodna D. H. im. K. Kolumba przy Zasadniczej Szkole Budowlanej, Przemyśl, drużynowy: A. Szumal, stan: 21,
- 20 Wodna D. H. im. T. Kościuszki przy Zasadniczej Szkole Budowlanej, Przemyśl, drużynowy: węd. B. Gać, stan: 14.

Hufiec Dębica
- 19 Wodna D. Harcerek im. L. Teligi przy Technikum Mech.-El., Dębica, drużynowy: pwd. S. Bokota, stan: 20 harcerek,
- 33 Wodna D. H. przy Technikum Mech.-El., Dębica, drużynowy: pwd. J. Foryś, stan: 19.

 Hufiec Jarosław
- 12 Wodna D. H. im. gen. M. Zaruskiego przy Technikum Budowlanym, Jarosław, drużynowy: org. E. Krogulewski, stan: 25.

Hufiec Tarnobrzeg
- 1 Wodna D. H. im. gen. M. Zaruskiego przy LO, Tarnobrzeg, drużynowy: org. Z. Pędzimąż, stan: 39.

 Hufiec Krosno
- 52 Wodna D. H im. gen. K. Świerczewskiego przy Zasadniczej Szkole Zawodowej, Jedlicze, drużynowy: pionier J. Sanocki, stan: 36.

Hufiec Lesko
- Próbna Wodna D. H. przy Zasadniczej Szkole Zawodowej, Lesko, drużynowy: dh M. Czapla, stan: 22. 

          Ze spisu wynikało, że w Rzeszowskiej Chorągwi istniało wówczas 13 drużyn wodnych harcerzy starszych (tylko w szkołach ponadpodstawowych), zrzeszających 367 członków. Dysponowały one mocno wyeksploatowanym taborem pływającym, wynoszącym łącznie 3 łodzie i 24 kajaki; to bardzo niewiele. Ten stan posiadania nie uległ znaczącej poprawie przez następne lata. Natomiast Komenda Chorągwi w swojej bazie posiadała już w tym czasie (tj. 1.03.1971) 5 łodzi żaglowych typu Omega, 1 jacht klasy Cadet, łódź motorową z silnikiem przyczepnym 20 KM, łódź wiosłową SZ i 5 kajaków.

          Aby ocenić ówczesny stopień zainteresowania żeglarstwem, warto wziąć pod uwagę następujące dane: według spisu na dzień 15.11.1971 KCh liczyła 23 hufce. Zrzeszonych w nich było 14223 harcerzy starszych, zgromadzonych w 513 drużynach i kręgach. Harcerze wodni funkcjonowali tylko w 7 hufcach i stanowili 2,58 % stanu ilościowego harcerzy starszych. Było to mało w stosunku do ambicji i wysiłków Zespołu Pilota, a także mniej, niż w okresie międzywojennym. Fluktuacje drużyn i harcerzy w drużynach były duże.

W 1975 roku, w wyniku sygnalizowanego już wcześniej nowego podziału administracyjnego kraju, uszczuplona chorągiew rzeszowska liczyła tylko 28,08 % poprzedniego stanu osobowego, a więc odpowiednio mniejszą ilość drużyn.

II - Wykaz drużyn wodnych w roku 1975/76 (po wprowadzeniu nowego podziału administracyjnego kraju)

Hufiec Rzeszów

- 17 Wodna D. H. im. L. Teligi przy Technikum Elektr.-Mech. w Rzeszowie, stan: 36,
- 28 Wodna D. Harcerek im. A. Krzywoń przy Technikum Elektr.-Mech. w Rzeszowie, stan: 22 harcerki,
- 79 Harcerska D. WOPR przy Technikum Elektr.-Mech. w Rzeszowie, stan: 24,
- 85 Wodna D. H. im. K. Arciszewskiego przy IV LO w Rzeszowie, stan: 25,
- 80 D. H. WOPR przy IV LO w Rzeszowie, stan: 27,
- 6 Wodna Próbna D. H. przy IV LO w Rzeszowie, stan: 25,
- 78 D. H. WOPR przy Państwowych Szkołach Budownictwa w Rzeszowie, stan:25,
- 81 D. H. WOPR przy I LO w Rzeszowie , stan: 35,
- 3 Wodna Próbna D. H. przy Szkole Podstawo. nr 10 w Rzeszowie.

Hufiec Mielec

- 2 Wodna D. H. im. L. Teligi przy Zespole Szkół Technicznych w Mielcu, stan:17,
- 56 Wodna D. H. przy KH ZHP, stan:16,
- 64 Wodna D. Harcerzy Starszych im. W. Wagnera przy II Liceum, drużynowy: wędr. Maciej Szpila, stan: 20.

III - Wykaz drużyn wodnych w roku 1989/90 (czyli ostatni spis w omawianym dwudziestoleciu)

Hufiec Rzeszów

- 17 Wodna D. Harcerzy Starszych im. L. Teligi przy Zespole Szkół Mech.-El., Rzeszów, drużynowy: wędr. T. Majchrowicz, stan: 20,
- 23 Wodna D. Harcerzy Starszych im. J. Szajnowicza przy II LO w Rzeszowie, drużynowy: wędr. Maciej Szpila, stan: 23,
- 69 Wodna D. Harcerzy Starszych im. mjr. H. Sucharskiego przy Zespole Szkół Mech.-El., Rzeszów, drużynowy: wędr. R. Węgrzyn, stan: 27,
- 2 Próbna Wodna D. Harcerzy Starszych przy IV LO, Rzeszów, drużynowy: J. Sitek, stan 26.

Hufiec Ziemia Rzeszowska

- 63 Wodna D. H. im St. Szybistego przy Szkole Podstawowej w Stobiernej, drużynowy: pwd. E. Szczygieł, stan: 30,
- 2 Wodna Próbna D. Harcerzy Starszych, drużynowy: wędr. W. Płoszaj, stan: 22.

Hufiec Mielec

- 2 Wodna D. Harcerzy Starszych im. L. Teligi przy Zespole Szkół Technicznych w Mielcu, drużynowy: dh I. Jurkiewicz, stan: 13,
- 64 Wodna D. Harcerzy Starszych im. W. Wagnera przy II Liceum, drużynowy: wędr. Maciej Szpila, stan: 23.

Hufiec Strzyżów

- 3 Wodna Próbna D. Harcerzy Starszych im. L. Teligi przy Zespole  Szkół Zawodowych w Czudcu, drużynowy: Jerzy Pazdan, stan: 30 harcerzy.

Hufiec Sokołów

- 2 Wodna Próbna D. Harcerzy Starszych „Wilki Morskie”, drużynowy: Jacek Mączka, stan: 28 harcerzy.

Spośród drużyn wymienionych w tych - pozornie imponujących - wykazach, tylko kilka spełniało wymagania stawiane drużynie wodnej (patrz: Poradnik drużynowego drużyny wodnej. GK ZHP 1971). Do powszechnych niedociągnięć zaliczał się brak własnego lub czarterowanego sprzętu pływającego, umożliwiającego prowadzenie zajęć na wodzie (harców wodnych). Praktyczny kontakt ze sprzętem pływającym mieli harcerze dopiero w czasie obozów wodnych i rejsów morskich. Taki stan rzeczy w większości drużyn utrzymał się przez całe omawiane dwudziestolecie.

W niniejszej relacji winno się znaleźć miejsce na wymienienie drużyn najlepszych, to jest tych, które wyróżniły się w omawianych okresie (1970-90) jakością pracy i stażem.

Oto one:

• 17 Wodna D. H. im. L. Teligi przy Zespole Szkół Mech.-El. w Rzeszowie,

• 23 Wodna D. H. im. J. Szajnowicza przy II LO w Rzeszowie,

• 69 Wodna D. H. im. mjr. H. Sucharskiego przy Zespole Szkół Mech.-El. w Rzeszowie,

• 28 Wodna D. Harcerek im. A. Krzywoń przy Technikum Elekt.-Mech. w Rzeszowie,

• 2 Wodna D. H. im. L. Teligi przy Zespole Szkół Technicznych w Mielcu,

• 56 Wodna D. H. przy KH ZHP, Mielec, 

• 64 Wodna D. Harcerzy Starszych im. W. Wagnera przy II Liceum w Mielcu.

          Charakterystyka wymienionej wyżej 17 Wodnej Drużyny Harcerzy im. L. Teligi, wchodzącej w skład Harcerskiego Szczepu Żeglarskiego im. L. Teligi przy Technikum Mechaniczno-Elektrycznym w Rzeszowie, sprowadza się do relacji właśnie o nim. Szczep ten stanowił jedyny, odosobniony przypadek w wodniackiej działalności Rzeszowskiej Chorągwi ZHP (nie licząc incydentu w Przemyślu). Powstał z inicjatywy hm. hm. Wojciecha i Haliny Brzechowskich w 1970 roku, na fali narastającej fascynacji harcerstwem wodnym. Dopracował się własnego sprzętu pływającego (7 jednostek), hangaru i stylowej harcówki z marynistyczną biblioteką. Jego 20 letnia działalność, pomimo niewątpliwych błędów systemowych w ZHP, była fenomenem organizacyjnym w skali rzeszowskiej chorągwi.

W uznaniu zasług Szczep Żeglarski im. Leonida Teligi otrzymał sztandar (25.04.1976) oraz został odznaczony Krzyżem „Za zasługi dla ZHP” (4.06.1980, GK ZHP, na wniosek Komendy Chorągwi, Rozkaz Naczelnika L. 7/80). Wielu jej członków wybrało zawód związany z morzem lub żeglarstwem.

Druga z wyróżnionych to 23 Wodna Drużyna Harcerzy im. Jerzego Szajnowicza, zorganizowana wiosną 1977 roku w II Liceum Ogólnokształcącym przez phm. Wiesława Krymskiego. Profil drużyny został wyznaczony przez hojnego sponsora - PKS Towarowy - który ufundował harcerzom 10 składanych wiosłowo-żaglowych kajaków. W dalszych latach zakupiono 5 dalszych kajaków oraz wyremontowano 3 kabinowe łodzie żaglowe. Drużynowymi byli: phm. Janusz Surmacz, dh. dh. S. Półtorak, W. Gruchalski, M. Szczygielski, M. Szpila, M. Markowski, Pietrusiak.

Druh Wiesław Krymski, doskonały organizator i wspaniały gawędziarz, stworzył autentyczną drużynę, spójną gromadę pasjonującą się harcerstwem i turystyką kajakową. Specjalnością drużyny stały się coroczne spływy kajakowe po najpiękniejszych trasach wodnych kraju. Trudno wszystkie wyliczyć, dla przykładu można wymienić przynajmniej kilka z nich. Jednym z pierwszych był spływ rzeką San (1978) a następnie rzekami: Biebrz, Narew, Pisa do Wielkich Jezior Mazurskich, zorganizowany w lipcu 1979 roku dla 24 osób. Kolejnymi były: w 1980 roku spływ Czarną Hańczą, Kanałem Augustowskim na Pojezierze Augustowskie oraz drugi turnus: Biebrza - Narew. W 1983 roku odbył się spływ z Olsztyna na Pojezierze Ostródzko-Iławskie i Wisłą do Torunia. I jeszcze wiele innych, wspaniałych spływów i wypraw. Drużyna była przykładem aktywnego i zgranego zespołu.

Hm.hm. H. i W. Brzechowscy i Harcerski Szczep Żeglarski  im. Leonida Teligi.

Otwarcie sezonu żeglarskiego WAL 72. Podniesienie bandery ZHP z udziałem komendantki chorągwi hm. Z. Nowakowskiej i prezesa ROZŻ mgr inż A. Stafieja; 2.07.72

Otwarcie sezonu żeglarskiego WAL 71. Od prawej: komendant chorągwi hm. Z. Niedzielski, pilot hm. W. Podleśny i komendant hufca hm. Z. Czownicki, przed frontem 17 Wodnej Drużyny Harcerzy im. Leonida Teligi z Rzeszowa; 30.05.71.

Harcerze ze Szczepu Żeglarskiego im. L. Teligi z Rzeszowa, na obozie wędrownym po Wielkich Jeziorach Mazurskich; 1972 r.

Komendant Chorągwi hm. Krzysztof Grzebyk wręcza harcerzom 3 Wodnej D.H. z Czudca krzyże harcerskie; 8.05.1988 r.

IV - Szkóła żeglarska

25 września 1971 roku instruktor, retman hufca Rzeszów – miasto,  pwd. A. Podleśny, wychowanek Szczepu Żeglarskiego im. L. Teligi, zorganizował w Szkole Podstawowej nr 8 w Rzeszowie, przy istniejącym tam szczepie harcerskim im P. Findera, 3 Wodną Drużynę ”Szkółka Żeglarska” liczącą 25 dziewcząt i chłopców [2]. W założeniu programowym drużyna miała przysposabiać młodszych harcerzy do reprezentowania ZHP w żeglarskich konkurencjach sportowych.

Zasadność tworzenia tego typu drużyn (struktur sportowych) była dyskusyjna - wszak ZHP nie szkoli sportowców. Jednak splot istniejących uwarunkowań (konkurencyjność LOK i PZŻ, centralnie organizowane harcerskie regaty, mające nastapić oddanie do użytku zalewu na rzece Wisłok) zmuszał Zespół Pilota do szukania rozwiązań w sferze żeglarstwa sportowego.

Członkowie szkółki brali udział w III, IV i V (1973-75-76) Harcerskich Mistrzostwach Żeglarskich w klasie Cadet. Startowali też w regatach lokalnych. Nie znalazł się kontynuator inicjatywy dh Aleksandra.

Maszerują kadeciarze z drużyny przy Szkole Podstawowej nr 8 z drużynowym phm. A. Podleśnym. Otwarcie sezonu żeglarskiego WAL 72.

"Szkółka" w czasie parady pierwszomajowej.

Kadeciarz przygotowuje żagle do stawienia.